Shkruan : David L. Phillips

Kanë ardhur fjalë të forta nga Turqia përpara takimit të planifikuar dypalësh me Presidentin e SHBA-ve, Joe Biden.

Javën e kaluar, një këshilltar i lartë i Presidentit turk, Rexhep Tajip Erdogan u kërcënua për “prerje të kokave” ndaj sfiduesve të Turqisë dhe paralajmëroi Biden:

“Takimi i këtij qershori (samiti i NATO-s) është shansi i fundit për aleatin tonë të dashur, Amerikën”. Erdoğan shkoi edhe më tej, duke akuzuar Biden se i kishte “duart e përgjakura” për mbështetjen e Izraelit. Çdo udhëheqës tjetër botëror thjesht do të anulonte bisedimet, të planifikuara në margjinat e samitit të NATO-s në 14 qershor. Biden dhe Erdoğan janë të sigurt se do të kenë një bisedë të diskutueshme.

Kryeministri turk është akoma i tërbuar në lidhje me deklaratën e fundit të Biden që pohon gjenocidin Armen. Sidoqoftë, takimi i NATO-s është ende një mundësi për të diskutuar rendin ndërkombëtar të bazuar në rregulla. Por, si dhe duke shprehur shqetësimet e SHBA-ve mbi sjelljen agresive të Turqisë në rajon, Biden duhet gjithashtu të nxjerrë në pah të dhënat e dobëta të të drejtave të njeriut të Erdogan në shtëpi, transmeton arbresh.info

Për shembull, Turqia duhet të shfuqizojë Nenin 8 të Aktit Anti-Terror dhe Nenin 301 të Kodit Penal, i cili e bën atë një krim për të “denigruar turqizmin” dhe që përdoret për të synuar kundërshtarët politikë.

Turqia duhet gjithashtu të lirojë Osman Kavala, kryetar i Anadolu Kultur, një organizatë jofitimprurëse e artit dhe kulturës, i cili është akuzuar për spiunazh dhe një numër në rritje të veprave të tjera që nga viti 2017.

Lirimi i Kavalës dhe të burgosurve të tjerë politikë do të rrisë besimin brenda shoqërisë civile turke, e cila gjithnjë e më shumë zhgënjehet nën qeverinë Erdoğan. Erdogan mund të përpiqet të krijojë një lidhje midis çështjeve dhe ekstradimit të Fethullah Gylen, të cilin ai e fajëson për grushtin e shtetit të dështuar në korrik 2016.

Gulen, i cili ka jetuar në shtetin amerikan të Pensilvanisë që nga viti 1999, nuk duhet të ekstradohet pa prova të pakundërshtueshme që lidhin atë në grusht shteti. Huadhënësi shtetëror turk Halkbank, i cili drejtoi një skemë për të anashkaluar sanksionet ndaj Iranit, është një tjetër pikë qëndrimi. Erdo wantsan dëshiron të ndikojë në gjyq në mënyrë që Halkbank të shmang një ndëshkim të madh financiar. Sidoqoftë, çështja është duke u zhvilluar në Rajonin Jugor të New York-ut, ku gjyqtarët do të përcaktojnë fajësinë ose pafajësinë e Halkbank.

Trajtimi i kurdëve është një tjetër shqetësim i madh.

Që nga 1980, Turqia ka ndaluar pesë parti të mëdha politike kurde. Ajo është aktualisht duke shqyrtuar një çështje të re mbylljeje kundër Partisë Demokratike të Popullit (HDP) pro-kurde. Turqia duhet të lirojë udhëheqësit e HDP-së përfshirë ish-bashkëkryetarët Selahattin Demirtaş dhe Figen Yüksekdağ. Mbi 150 zyrtarë të zgjedhur të HDP-së, të hequr nga qeveria lokale dhe të zëvendësuar nga “kujdestarët” e qeverisë, duhet gjithashtu të rivendosen.

Më shumë se 40,000 njerëz kanë vdekur gjatë konfliktit midis shtetit dhe Partisë së Punëtorëve të Kurdistanit (PKK), e cila aspiron për të drejta më të mëdha politike dhe kulturore për Kurdët brenda Turqisë.

Nuk ka zgjidhje ushtarake për çështjen kurde. Në vend të kësaj, Erdogan duhet të rinovojë procesin e paqes me ndërmjetësimin ndërkombëtar. Ish-ministri i jashtëm i Erdogan, Ahmet Davuto Ahmetlu, mbështeti një politikë të “probleme zero me fqinjët”.

Por sot, Turqia e gjen veten në konflikt nga të gjitha palët. Në Mesdheun lindor, anijet luftarake turke sfidojnë pretendimet e Greqisë, Qipros dhe Izraelit ndaj rezervave të gazit natyror.

Biden duhet ta nxisë Turqinë të shmangë konfrontimin, të respektojë integritetin territorial të vendeve fqinje dhe të pushojë së destabilizuari operacionet ushtarake ndërkufitare. Në Siri, Turqia ka vendosur një “tampon sigurie” 20 km, ku mercenarët e saj xhihadistë vazhdojnë të sulmojnë Forcat Demokratike Siriane (SDF), çizmet e Shteteve të Bashkuara në tokë. Në mënyrë të ngjashme, pushtimi turk dhe okupimi i vitit 2018 në rajonin fqinj të Afrinit vrau qindra dhe uli Kurdët nga 90 për qind në më pak se 35 për qind të popullsisë lokale.

Një mekanizëm llogaridhënie është i nevojshëm urgjentisht për mercenarët xhihadistë – Hayat Tahrir al-Sham, Ushtria Kombëtare Siriane (ndarjet Hamzat, Sulltan Murad dhe Al-Amshat) dhe Samarkand – të cilët plaçkitin, zhvatin, përdhunojnë dhe kryejnë vrasje. Komisioni i Hetimit i KB raporton më shumë se 150 raste të rrëmbimit, përdhunimit dhe / ose vrasjes në Afrin, përfshirë përdhunimin e 30 grave në Shkurt 2020.

Turqia bllokon ndihmat humanitare në Sirinë veriore dhe prish furnizimet me ujë dhe energji elektrike për popullsinë lokale. Po ashtu po bën presion që SDF të përjashtohet nga negociatat ndërkombëtare të paqes, përfshirë Komitetin Kushtetues të udhëhequr nga KB.

Dhe në të njëjtën kohë, Turqia po dekurajon bisedimet e unitetit të mbështetura nga SHBA që përfshijnë SDF dhe Partinë Demokratike Kurdistan të Sirisë. Në Irak, 41 baza ushtarake turke janë ngritur dhe 50 fshatra vendas janë shkatërruar me pretekstin e luftës kundër PKK. Avionët luftarakë turq kanë shënjestruar kampin e refugjatëve të KB në Makhmour, shtëpia e rreth 13,000 kurdëve.

F-16 dhe dronët turq gjithashtu kanë sulmuar rajonin e Sinjarit, shtëpia historike e pakicës Yazidi, e cila ende po lufton të rimëkëmbet nga gjenocidi në duart e Shtetit Islamik (ISIS).

Biden duhet t’i tregojë Erdoganit se nëse Turqia vazhdon bombardimet, Shtetet e Bashkuara do të zbatojnë një zonë të ndaluar fluturimesh në qiellin mbi Kurdistanin e Irakut. Ai gjithashtu duhet të paralajmërojë Erdogan që të ndalojë mbështetjen e përfaqësuesve të tillë si milicia turke sunite në Provincën Kerkuk dhe forcat e milicisë arabe suni në Ninewa.

Transferimi i teknologjisë së dronëve nga Turqia në Azerbajxhan gjithashtu duhet të ndalet. Avionët dronë turq janë përdorur gjithnjë e më shumë nga Azerbajxhani që kur pushtoi territorin etnik-armen të Nago-Karabakut në 27 shtator, 2020.

Meditimi rus ndihmoi për t’i dhënë fund konfliktit, me një deklaratë që përfshinte një thirrje për të gjithë të burgosurit e luftës dhe njerëzit e prekur që të ishin në gjendje të ktheheshin në rajon. Në vend që të pajtohet, Azerbajxhani ka pushtuar Armeninë vetë.

Javën e kaluar, ajo depërtoi 3.5 km në territorin armenë, duke zhvendosur më shumë nga popullsia lokale. Ndërhyrja problematike e Rusisë mënjanoi Grupin e Minskut të OSBE-së, forumin tradicional ndërkombëtar për zgjidhjen e konfliktit dhe margjinalizoi Shtetet e Bashkuara. Ndërkohë, “paqeruajtësit” rusë vazhdojnë të tolerojnë forcat mercenare siriane dhe libiane të vendosura nga Turqia së bashku me Azerbajxhanin. Turqia përdor anëtarësimin në NATO për të justifikuar sjelljen e saj të keqe dhe luftarake. Për të shtypur kritikat e SHBA, ajo kërcënon të heqë hyrjen në bazën ajrore Incirlik në Turqinë juglindore, një terren i rëndësishëm për operacionet kundër terrorizmit.

Duke ngritur para, Erdoğan ka kërcënuar të kapë pesëdhjetë armë bërthamore taktike të ruajtura në Incirlik. Shtetet e Bashkuara kanë alternativa ndaj Incirlik, të tilla si objektet në Qipro, Jordaninë, Rumaninë dhe transportuesit e avionëve në Mesdhe, të cilat duhet të merren parasysh me urgjencë në rritje. NATO është më shumë se një aleancë sigurie. Është një koalicion i vendeve me vlera të përbashkëta. Biden duhet ta bëjë të qartë këtë kur të takohet me Erdoganin, qeveria e të cilit është islamike, mbështet grupe terroriste, shkel të drejtat e njeriut dhe tregon përçmim për Perëndimin. Nëse Turqia do të aplikonte për anëtarësim në NATO sot, aplikimi i saj nuk do të konsiderohej.

(Pikëpamjet e shprehura në këtë kolumnë janë të autorit dhe nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht ato të ‘Ahvalit’ e as të mediumit që e përktheu arbresh.info). /arbresh.info/